Haksız Rekabet: İş Şartlarına Uymamak (TTK m.55/I, e)

Haksız rekabet, ticaret hayatında dürüstlük ve adalet ilkelerini koruyarak rekabetin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlayan bir hukuk kavramıdır. Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 55. maddesi, iş hayatında karşılaşılan haksız rekabet türlerini düzenler ve bu davranışları önlemeyi hedefler. TTK m.55/I, e maddesi, iş hayatında geçerli olan kanun, sözleşme veya mesleki kurallar gibi “iş şartlarına uymamak” fiilini haksız rekabetin bir türü olarak kabul eder.

İş Şartlarının Tanımı ve Kapsamı

İş şartları, iş hayatında geçerli olan ve meslektaşlar, rakipler ve diğer piyasa katılımcıları tarafından uyulması beklenen kanun, yönetmelik, sözleşme ya da yerleşmiş ticari örf ve adet kurallarıdır. Bu şartlar, sadece iş hukuku ile ilgili kurallar değil, aynı zamanda vergi, çevre, gıda mevzuatı ve benzeri düzenlemeleri de kapsar. Bu tür kurallara uymayanlar, ticaretin dürüstlük kurallarına aykırı hareket ederek rakiplerine karşı haksız bir avantaj elde edebilir.

TTK m.55/I, e maddesi, özellikle rakiplerin de uymak zorunda olduğu iş şartlarına aykırı davranarak haksız rekabet yapanları hedef alır. Bu hüküm, iş dünyasında karşılaşılan rekabeti koruma amacı taşır ve rekabetin adil bir şekilde yürütülmesini sağlar.

İş Şartlarına Uymamanın Haksız Rekabet Olarak Kabul Edilmesi

TTK m.55/I, e maddesi, rakiplere de uygulanması gereken iş şartlarına uymamak suretiyle haksız bir avantaj elde eden kişilerin haksız rekabet yaptığına hükmeder. İş şartlarına uymamak, sadece belli bir sektördeki iş kurallarına aykırı davranmak değil, genel olarak iş hayatında geçerli olan tüm hukuki düzenlemelere aykırı hareket etmek anlamına gelir.

Örneğin, bir işletmenin çevre mevzuatına aykırı olarak faaliyet göstermesi, rakiplerine karşı bir maliyet avantajı yaratabilir. Aynı şekilde, iş güvenliği mevzuatına uygun olmayan çalışma koşulları sağlayarak maliyetlerini düşüren bir işletme, rakiplerine karşı haksız bir avantaj elde etmiş olur. Bu tür davranışlar, iş dünyasında haksız rekabetin tipik örneklerinden biridir.

Haksız Rekabetin Şartları

TTK m.55/I, e maddesi kapsamında haksız rekabetin gerçekleşebilmesi için bazı şartların bir arada bulunması gerekir:

İş Şartlarının İhlali: Haksız rekabetin en temel unsuru, iş hayatında geçerli olan kuralların ihlal edilmesidir. Bu kurallar, kanunlar, yönetmelikler, mesleki standartlar veya ticari örf ve adet kuralları olabilir.
Rakiplerin de Aynı Şartlara Uymakla Yükümlü Olması: İhlal edilen iş şartlarının sadece ihlal eden kişi için değil, aynı sektörde faaliyet gösteren rakipler için de geçerli olması gerekir. Yani, rakipler de bu iş şartlarına uymak zorundadır. Eğer ihlal edilen şartlar yalnızca bir sözleşme kapsamında ve bireysel olarak geçerliyse, bu durum haksız rekabet olarak kabul edilmez.

Haksız Rekabetin Örnekleri

İş şartlarına uymamak çeşitli durumlarda haksız rekabet teşkil edebilir. Örneğin:

Asgari Ücret Ödememek: İş Kanunu’na göre belirlenmiş olan asgari ücret miktarlarını ödemeyen bir işletme, çalışanlarına daha düşük ücret vererek maliyetlerini azaltır. Bu da, diğer işletmelerin rekabet gücünü olumsuz etkileyebilir ve haksız rekabet olarak kabul edilir.
Vergi Kaçırmak: Vergi ödememek, iş dünyasında sıkça karşılaşılan bir haksız rekabet biçimidir. Vergi yükümlülüklerini yerine getirmeyen bir işletme, rakiplerine göre daha düşük maliyetlerle faaliyet gösterir ve bu da piyasada dengesiz bir rekabet ortamı yaratır.
İşyeri Açma İzinlerine Aykırı Davranmak: İşletme açmak için gerekli yasal izinleri almadan faaliyet gösteren bir işletme, hukuka aykırı bir şekilde çalışarak haksız bir avantaj elde etmiş olur. Bu durum, iş şartlarına uymamak suretiyle gerçekleştirilen bir haksız rekabet örneğidir.
Çevre Mevzuatına Aykırı Faaliyetler: Çevreye zarar veren faaliyetler, kanunlara aykırı olmasının yanı sıra, rakiplerine karşı haksız rekabet teşkil eder. Çevre mevzuatına uygun hareket eden işletmelerin karşılaştığı maliyetlerin aksine, çevre kurallarına uymayan işletmeler maliyetlerini azaltarak avantaj sağlayabilir.

Haksız Rekabetin Hukuki Sonuçları

Haksız rekabet fiili işlenmesi durumunda, zarar gören taraflar hukuki yollara başvurarak haklarını arayabilirler. Mahkemeler, haksız rekabetin durdurulması ve meydana gelen zararların tazmini için karar verebilir. Ayrıca, iş şartlarına uymamak suretiyle haksız rekabet yapan kişiler maddi tazminat yükümlülüğü ile karşılaşabilirler.

Haksız rekabetin engellenmesi, ticari faaliyetlerin etik kurallar çerçevesinde yürütülmesini sağlamak amacıyla büyük önem taşır. İş hayatında dürüstlük kurallarına uyulması, işletmelerin uzun vadede sürdürülebilir bir rekabet ortamında faaliyet göstermesini sağlar.

Sonuç

Haksız rekabet, ticaretin adil olmayan yollarla yapılmasını önlemeyi amaçlayan bir hukuk sistemidir. TTK m.55/I, e maddesi, iş şartlarına uymamak suretiyle elde edilen haksız avantajları rekabetin ihlali olarak kabul eder. İş dünyasında kanunlar, yönetmelikler ve mesleki kurallara uymak, hem rakipler hem de diğer piyasa katılımcıları için büyük önem taşır. İşletmelerin bu kurallara uygun hareket etmesi, dürüstlük ve adalet ilkelerine dayalı bir ticaret ortamının korunmasına yardımcı olur.