Haksız Rekabet: Gizlemek Suretiyle Yanıltma (TTK m.55/I,a-9)

Haksız rekabet, ticaretin adil olmayan yöntemlerle yapılması durumlarını ifade eder. Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 55. maddesi, bu tür uygulamalara karşı ticaretin dürüstlük ilkelerini koruyan düzenlemeler getirir. TTK m.55/I,a-9, özellikle malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerin özelliklerinin gizlenmesi suretiyle müşteriyi yanıltma durumunu haksız rekabet olarak tanımlar. Bu düzenleme, ticari işlemlerde dürüst olmayan ve yanıltıcı yöntemlerle haksız kazanç elde edilmesini önlemeyi hedefler.

TTK m.55/I,a-9 Kapsamında Yanıltma ve Gizleme

Türk Ticaret Kanunu’nun 55. maddesi, birçok farklı haksız rekabet durumunu kapsar. TTK m.55/I,a-9 ise özellikle mal veya hizmetlerin özelliklerinin, miktarının, kullanım amacının, yararlarının veya tehlikelerinin gizlenmesi ile müşteriyi yanıltmayı haksız rekabet olarak düzenler. Bu hükme göre, müşterilere mal veya hizmet hakkında eksik bilgi vermek veya önemli detayları gizlemek suretiyle yanıltıcı bir ticari faaliyette bulunmak, ticari etik kurallarına aykırıdır.

Bu madde, önceki düzenlemelerde (ETTK m.57) açıkça belirtilmeyen bir durumu kapsamaktadır. Ancak TTK m.55/I,a-2 ile benzerlik taşıdığı söylenebilir. Zira TTK m.55/I,a-2’de, mal veya hizmetlerin özellikleri hakkında yanıltıcı veya gerçek dışı açıklamalarda bulunmak haksız rekabet sayılmaktadır. TTK m.55/I,a-9’da ise özelliklerin gizlenmesi suretiyle yanıltma durumu ele alınır.

Haksız Rekabet Şartları

TTK m.55/I,a-9 kapsamında bir davranışın haksız rekabet olarak nitelendirilebilmesi için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Özelliklerin gizlenmesi: Malın veya hizmetin özelliklerinin, miktarının, yararlarının ya da tehlikelerinin müşteriden gizlenmesi gerekmektedir. Bu gizleme, müşterinin mal veya hizmet hakkında yanlış bir izlenim edinmesine neden olacak nitelikte olmalıdır.
Müşterilerin yanıltılması: Gizlenen bu özelliklerin, müşterinin kararlarını yanıltıcı bir şekilde etkilemesi gerekir. Müşterinin yanıltılmasında fiili bir yanılma şartı bulunmamakla birlikte, yanılma tehlikesi yeterlidir. Bu nedenle, müşterinin mal veya hizmeti eksik veya yanlış bilgiyle alması haksız rekabet oluşturur.

Gizlemek Suretiyle Haksız Rekabet Örnekleri

Haksız rekabetin en yaygın örneklerinden biri, bir ürünün özelliklerinin gizlenmesi yoluyla müşteriyi yanıltmaktır. Örneğin, kullanılmış bir ürünün yeni gibi satılması ya da bir ürünün gerçek miktarının olduğundan daha büyük gösterilmesi bu duruma örnek teşkil eder. Ayrıca, bir malın satışa sunulurken kullanım amacının veya içerdiği tehlikelerin belirtilmemesi de haksız rekabet kapsamına girer.

Diğer bir örnek olarak, bir işletme, satılan ürünün paketini büyük tutarak müşterilere ürünün miktarının daha fazla olduğu izlenimini verebilir. Bu gibi durumlar, ürünün özelliklerini gizlemek suretiyle yanıltma anlamına gelir ve haksız rekabetin tipik örneklerindendir.

Müşterilerin Yanıltılması ve Yasal Düzenlemeler

Müşterilerin yanıltılması, haksız rekabetin temel unsurlarından biridir. TTK m.55/I,a-9’a göre, gizleme yoluyla müşteriyi yanıltmak, fiilen yanıltıcı bir durum yaratmasa bile tehlike oluşturması yeterlidir. Müşterilerin yanlış yönlendirilmesi ve eksik bilgiyle karar almaları haksız rekabet olarak nitelendirilir. Dolayısıyla, ticari işlemlerde dürüstlük ilkesi büyük bir öneme sahiptir ve müşterilere doğru bilginin verilmesi gerekir.

Bu madde kapsamında, yalnızca malların değil, iş ürünlerinin ve ticari faaliyetlerin de yanıltıcı biçimde gizlenmesi söz konusu olabilir. Örneğin, bir işletmenin sunduğu hizmetlerin kapsamı ya da içerdiği riskler hakkında müşterilere eksik bilgi verilmesi, gizlemek suretiyle haksız rekabet sayılabilir. Aynı şekilde, ürünün kullanım amacı, tehlikeleri ya da yararları hakkında açık bilgi verilmemesi de haksız rekabet kapsamına girebilir.

Tüketici Haklarının Korunması

TTK m.55/I,a-9, ticari ilişkilerde tüketicilerin korunmasını amaçlar. Yanıltıcı bilgilerin gizlenmesiyle tüketicilerin yanlış kararlar alması, ticaretin dürüstlük ilkelerine aykırıdır. Tüketicilerin mal veya hizmet hakkında tam ve doğru bilgi edinmesi, sağlıklı bir ticari ilişkinin temelidir. Bu nedenle, kanun koyucular, haksız rekabeti önlemek amacıyla çeşitli düzenlemeler getirmiştir.

Gizlenen tehlikeler ya da özellikler, tüketicinin karar verme sürecini ciddi şekilde etkileyebilir. Özellikle tıbbi ürünler, yiyecekler ya da tehlikeli maddeler gibi özel koruma gerektiren ürünler söz konusu olduğunda, bu düzenlemeler daha da büyük bir önem kazanır.

Sonuç

Haksız rekabet, ticaretin dürüst ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla çeşitli düzenlemelerle kontrol altına alınmıştır. TTK m.55/I,a-9, mal, ürün ya da hizmetlerin özelliklerinin gizlenmesi suretiyle müşterilerin yanıltılmasını haksız rekabet olarak kabul eder. Bu madde, ticaretin dürüstlük ve şeffaflık ilkelerine uygun bir şekilde yürütülmesi için önemli bir düzenleme niteliğindedir.

İşletmelerin müşterilere doğru ve tam bilgi sunması, ticari güvenin korunması açısından büyük önem taşır. Gizleme yoluyla yapılan yanıltmalar, hem tüketicilerin hem de diğer işletmelerin zarar görmesine yol açabilir. Dolayısıyla, ticari ilişkilerde dürüstlük ve şeffaflık ilkelerine bağlı kalmak, uzun vadede ticaretin sürdürülebilirliğini ve güvenilirliğini sağlar.