Haksız Rekabet: Sözleşmeye Aykırı Davranmaya Yöneltmek (TTK m.55/I, b-1)

Haksız rekabet, ticaretin dürüst ve adil olmayan yollarla yürütülmesini engellemek amacıyla hukuki düzenlemelerle kontrol altına alınmıştır. Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 55. maddesi, haksız rekabeti çeşitli şekillerde ele alarak bu tür fiillerin engellenmesine yönelik hükümler getirmiştir. TTK m.55/I, b-1, müşterilerin mevcut sözleşmelerine aykırı davranmaya yönlendirilmesini ve bu yolla ticari menfaat elde edilmesini haksız rekabetin bir şekli olarak tanımlar.

Sözleşmeye Aykırı Davranmaya Yöneltmenin Tanımı

Sözleşmeye aykırı davranmaya yöneltmek, bir işletmenin başka bir işletmenin müşterilerini, mevcut sözleşmelerine aykırı davranmaları için teşvik etmesi anlamına gelir. TTK m.55/I, b-1 kapsamında, bu davranış özellikle, müşterilerin başka işletmelerle yaptıkları sözleşmelere aykırı davranarak haksız menfaat elde edilmesi olarak kabul edilir. Bu tür bir davranış, sözleşme özgürlüğüne müdahale etmek ve rekabeti adil olmayan bir biçimde yürütmek anlamına gelir.

Örneğin, bir müşteri, belirli bir işletmeyle sözleşme imzalamışsa, bu müşteri diğer tarafın sözleşmeye bağlılık yükümlülüğüne uygun davranmak zorundadır. Ancak, başka bir işletmenin bu müşteriye daha avantajlı teklif sunarak mevcut sözleşmeye aykırı davranmasını teşvik etmesi, haksız rekabetin temel unsurlarından biri olarak kabul edilir. Bu tür davranışlar, müşterilerin ticari ilişkilerini manipüle ederek, rekabeti etik dışı bir zemine taşır.

Haksız Rekabetin Unsurları

TTK m.55/I, b-1 kapsamında haksız rekabet fiilinin gerçekleştiğinden bahsedebilmek için birkaç temel unsurun bir arada bulunması gerekir. Bu unsurlar şunlardır:

Geçerli Bir Sözleşmenin Bulunması: İlk olarak, haksız rekabet fiilinin ortaya çıkması için geçerli bir sözleşmenin mevcut olması şarttır. Haksız rekabet fiilini işleyen kişi, bu sözleşmenin tarafı değildir, yani üçüncü kişi konumundadır. Bu üçüncü kişi, müşteriyi sözleşmeye aykırı davranmaya yönlendiren kişi olmalıdır.
Müşterinin Sözleşmeye Aykırı Davranmaya Yönlendirilmesi: İkinci unsur, müşterinin, mevcut sözleşmesine aykırı bir davranışa yönlendirilmesidir. Bu yönlendirme, müşteriyi etkileme yoluyla yapılabilir. Sözleşmeye aykırı davranmaya yönlendirilen tarafın müşteri olması bu hüküm açısından önem taşır. Dolayısıyla, sözleşmenin diğer tarafında bulunan bir kişinin, akde aykırı bir şekilde davranmaya zorlanması, bu hüküm kapsamında haksız rekabetin ortaya çıkmasına yol açar.
Menfaat Sağlama Amacı: Haksız rekabetin bir diğer unsuru, müşteriyi sözleşmeye aykırı davranmaya yönlendiren kişinin, kendisine veya üçüncü bir kişiye menfaat sağlamayı amaçlamasıdır. Müşteri, bu teşvik sonucunda sözleşmesine aykırı bir davranış sergilerse, haksız rekabetin unsurları tamamlanmış olur.

Yöneltmenin Tanımı ve Kapsamı

TTK m.55/I, b-1’de geçen “yöneltme” kavramı, müşteriyi mevcut sözleşmesine aykırı davranmaya etkilemek olarak tanımlanabilir. Bu, müşteriyle temasa geçmek, ona başka bir seçenek sunmak veya mevcut sözleşmenin hükümlerine aykırı davranmaya sevk etmek anlamına gelir. Yöneltme, tavsiye veya bilgi vermenin ötesine geçerek müşterinin kararını etkileyecek düzeyde olmalıdır.

Örneğin, müşteriyle görüşmek ya da ona daha uygun bir teklif sunmak tek başına haksız rekabet olarak kabul edilmez. Ancak, müşteriye mevcut sözleşmeyi feshetmesi veya yükümlülüklerini ihlal etmesi için teşvikte bulunmak, bu durumu haksız rekabet haline getirir. Burada esas olan, üçüncü kişinin yönlendirme davranışının müşterinin kararında etkili olup olmadığıdır.

Sözleşmeye Aykırı Davranışın Sonuçları

TTK m.55/I, b-1 kapsamında haksız rekabetin gerçekleşmesi için, yönlendirme sonucunda müşterinin sözleşmeye aykırı davranması gerekmektedir. Müşteri, sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi, sözleşmeyi haksız yere feshetmesi veya sözleşme hükümlerine aykırı bir şekilde davranması durumunda, haksız rekabet unsurları tamamlanmış olur.

Bu aşamada, sözleşmenin ihlal şekli önem arz etmez. Müşteri, sözleşme yükümlülüklerini tamamen yerine getirmemiş olabilir ya da sözleşmeyi haksız yere feshetmiş olabilir. Bu tür ihlaller, haksız rekabetin varlığı açısından yeterlidir ve hukuki sonuçlar doğurur.

Haksız Rekabetin Hukuki Sonuçları

Haksız rekabet fiillerinin hukuki sonuçları ağır olabilir. TTK m.55/I, b-1 maddesi uyarınca, müşteriyi mevcut sözleşmesine aykırı davranmaya yönlendiren kişi, zararların tazminiyle karşı karşıya kalabilir. Ayrıca, bu tür eylemler ticari itibarın zedelenmesine ve ticari ilişkilerin zarar görmesine yol açar.

Sonuç

Haksız rekabet, ticaretin dürüstlük ve etik kurallarına uygun bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla düzenlenmiş bir kavramdır. TTK m.55/I, b-1, üçüncü kişilerin mevcut sözleşmelere müdahale ederek müşterileri sözleşmeye aykırı davranmaya yönlendirmesini haksız rekabet olarak tanımlar. Bu düzenleme, hem ticaretin güvenilirliğini hem de ticari ilişkilerin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini koruma amacını taşır.

İşletmelerin ticari ilişkilerinde dürüstlük ve şeffaflık ilkelerine bağlı kalmaları, ticari başarılarının uzun vadede sürdürülebilmesi için büyük önem taşır. Haksız rekabetin önlenmesi, ticari hayatın etik kurallar çerçevesinde işlemesini sağlar ve ticari güvenin devamını destekler.