Ortaklığın Giderilmesi Davası: Genel Tanım ve Hukuki Yapısı
1. Genel Bakış
Ortak mülkiyet, birden fazla kişinin tek bir mülkiyet hakkını paylaşmasını ifade eder. Ancak birlikte mülkiyetin uzun vadede devam etmesi çoğu zaman mümkün olmayabilir. Özellikle miras durumlarında olduğu gibi, mülkiyetin geçici olarak paylaşıldığı durumlar yaygındır. Örneğin miras ortaklığı, malların paylaşılmasına kadar yönetimi üstlenen bir yapıdır. Benzer şekilde ekonomik amaçla kurulan adi ortaklıklar da uzun süreli mülkiyeti gerektirmez ve tarafların anlaşmazlığa düşmesi gibi durumlarda sona erebilir.
Ortak mülkiyetin sona erdirilmesi, tarafların kendi aralarında anlaşmasıyla olabileceği gibi mahkemeye başvuru yoluyla da gerçekleştirilebilir. Bu noktada, ortaklığın giderilmesi davası gündeme gelir. Tarafların mülkiyetin paylaşımında uzlaşamaması halinde, malın aynen taksimi veya satış yoluyla bedelinin bölüşülmesi mahkeme kararıyla yapılabilir.
2. Ortaklığın Giderilmesi Talebi ve Hukuki Niteliği
Ortaklığın giderilmesi davası, tarafların mülkiyeti paylaşma konusunda anlaşmazlığa düştüklerinde başvurdukları bir hukuki yoldur. Türk Medeni Kanunu’nun 698. maddesi, paydaşların malın paylaşılmasını isteme hakkına sahip olduğunu belirtir. Bu hak yenilik doğurucu bir nitelik taşıyarak mevcut mülkiyet ilişkisini sona erdirir. Mahkemeye yapılacak başvuru ile mülkiyetin paylaşımı gerçekleştirilir, ancak bu hak zamanlama ve şartlara göre sınırlandırılabilir.
3. Arabuluculuk Süreci
2023 yılında yapılan kanun değişiklikleriyle birlikte, ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk bir dava şartı haline gelmiştir. Taraflar, mahkemeye başvurmadan önce arabuluculuk yoluyla anlaşmaya çalışmak zorundadır. Bu süreçte anlaşmaya varılamaması halinde dava açılabilir. Arabuluculuğun amacı, tarafların uyuşmazlıkları mahkemeye gitmeden çözebilmeleridir.
4. Ortaklığın Giderilmesi Davasının İşleyişi
Ortaklığın giderilmesi davası, özellikle birlikte mülkiyete konu olan taşınır ve taşınmaz malların paylaşımıyla ilgilidir. Mahkeme, malın aynen bölüştürülmesi mümkün değilse satış yoluyla paylaşım yapılmasına karar verebilir. Açık artırma yöntemiyle satılan malın bedeli, paydaşlar arasında bölüştürülür. Tarafların hepsinin rıza göstermesi durumunda, artırmanın yalnızca paydaşlar arasında yapılması da mümkündür.
5. Davanın Tarafları
Ortaklığın giderilmesi davası, paydaşlar ya da ortaklar tarafından açılabilir. Miras ortaklığı durumlarında her bir mirasçı bu davayı açma hakkına sahiptir. Ancak dava, tüm paydaşlara karşı açılmak zorundadır. Üçüncü şahıslar veya mülkiyete konu olmayan kişiler davada taraf olamazlar.